Podczas przedstawiania odmiany czasowników dla czasu przeszłego dokonanego (αόριστος), podałam przykład słowa υποβάλλω – przedłożyć. W danym czasie jego formy wygladają nastepująco:
υπέβαλα υπέβαλες υπέβαλε | υποβάλαμε υποβάλατε υπέβαλαν |
Czasownik «υποβάλλω» jest utworzony od czasownika dwusylabowego «βάλλω» oraz przyimka «–υπο». Stąd właśnie występowanie litery «-ε» w koniugacji.
Następnym zagadnieniem jest pisownia. Dlaczego w teraźniejszym piszemy «-λλ» a w przeszłym «-λ» i jak to wygląda w innych czasach?
Czasownik podstawowy «βάλλω» oznacza:
- strzelać, rzucać pociski; przykłady:
o Tο πυροβολικό βάλλει από το πρωί κατά των θέσεων του εχθρού.
o Ένα σύγχρονο πολυβόλο βάλλει χιλιάδες σφαίρες το λεπτό.
- oskarzać kogoś, ganić; przykłady:
o Bάλλει εναντίον μου για πολιτικούς λόγους.
o Bάλλεται από παντού.
- w związku frazeologicznym:
o «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω» w sytuacji gdy ktoś oskarża innych nie widząc własnych błędow (“kto jest bez winy niech pierwszy rzuci kamieniem”)
Czasownik ten jest rzadko używany w mowie potocznej, jednak znajomość jego odmiany jest bardzo istotna. Ma on bowiem ciekawą właściwość: tworzy pochodne z wiekszą liczbą przyimków niż inny czasownik i koniugacja dla wszystkich wygląda tak samo.
Wyróżniamy więc:αμφιβάλλω [amfiválo] - wątpić
αναβάλλω [anaválo] – przekładać (na inny termin)
αντιπαραβάλλω [andiparaválo] – zestawiać, porównywać
αποβάλλω [apoválo] – przestawać mieć, zawieszać (w szkole), poronić
διαβάλλω [δiaválo] - potępiać
εισβάλλω [izválo] – szturmować, nacierać, najeżdżać, napierać
εκβάλλω [ekválo] – uchodzić (rzeka), wyrzucać coś siłą
εμβάλλω [emválo] – wkładać coś do czegoś, np: pomysł (przeciwieństwo εκβάλλω)
επιβάλλω [epiválo] – zmuszać
εφεσιβάλλω [efesiválo] – odwoływać się
μεταβάλλω [metaválo] - zmieniać
ξεπροβάλλω [kseproválo] – pojawiać się
πανικοβάλλω [panikoválo] - panikować
παραβάλλω [paraválo] - zestawiać
παρεμβάλλω [paremválo] – umieszczać coś, mieszać się do czegoś (rozmowy)
περιβάλλω [periválo] - otaczać
προβάλλω [proválo] – pojawiać się, prezentować
προκαταβάλλω [prokaaválo] – płacić z góry
προσβάλλω [prozválo] – obrażać kogoś
συμβάλλω [simválo] – przyczyniać się do
συνυποβάλλω [sinipoválo] - dołączać
υπερβάλλω [iperválo] – wyolbrzymiać, przesadzać
υποβάλλω [ipoválo] – przedłożyć
Poniższa tabela przedstawia formy czasownika «βάλλω» dla czasów prostych:
Czas gramatyczny | Odmiana czasownika «βάλλω» | |
l. poj. | l. mn. | |
ενεστώτας | βάλλω βάλλεις βάλλει | βάλλουμε βάλλετε βάλλουν |
παρατατικός | έβαλλα έβαλλες έβαλλε | βάλλαμε βάλλατε έβαλλαν |
αόριστος | έβαλα έβαλες έβαλε | βάλαμε βάλατε έβαλαν |
μέλλοντας διαρκείας | θα βάλλω θα βάλλεις θα βάλλει | θα βάλλουμε θα βάλλετε θα βάλλουν |
στιγμιαίος μέλλοντας | θα βάλω θα βάλεις θα βάλει | θα βάλουμε θα βάλετε θα βάλουν |
Ilość liter –λ- jest zależna od aspektu danego czasu. Jeśli czas jest dokonany, piszemy –λ-. Tak więc w aspektach: ο αόριστος, ο στιγμιαίος μέλλοντας, ο παρακείμενος, ο υπερσυντέλικος i συντελεσμένος μέλλοντας, piszemy υπέβαλα, θα υποβάλω, έχω υποβάλει, είχα υποβάλει, θα έχω υποβάλει. Natomiast gdy aspekt jest niedokonany i kładziemy nacisk na czas trwania danej czynności, piszemy –λλ-. Stąd ο ενεστώτας, ο εξακολουθητικός μέλλοντας i ο παρατατικός jest zapisywany nastepująco: υποβάλλω, υπέβαλλα, θα υποβάλλω.
Trzeba zwrócić również uwagę na fakt, iż czasownik «βάλλω», oraz jego pochodne, w aspektach dokonanym i niedokonanym wymawiane są tak samo. W tym wypadku prawidłowa pisownia zależy od kontekstu zdania.
Źródło: “Learn Greek without a teacher”. MANDESON.
«Λεξικο για το σχολειο και το γραφειο». Γ. Μπαμπινιωτης. Αθηνα 2008.
PODOBNE POSTY
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz