poniedziałek, 1 sierpnia 2011

Χαρές και πανηγύρια!


Wejście do świątyni Agia Paraskewi obok wioski Kandila.

Grecy nie odpuszczają żadnej okazji do zabawy i świętowania, szczególnie w lecie, gdzie tak zwane panigiria są organizowane co kilka dni. Wybierając się do tego kraju warto zorientować się kiedy się je urządza, aby mieć okazję uczestniczyć w tej specyficznej dla Grekow imprezie.
Πανηγύρι (panig’iri) jest organizowane głównie aby uczcić świętego, składają się na nie obrzędy religijne oraz w niektórych przypadkach i świeckie, jak urządzanie jarmarkow i tańców. Słowo to również przyjęło się dla określania bardzo hałaśliwych imprez, szczególnie na wsi, z głośną muzyką i tańcem. Stąd na człowieka niepoważnego mówi się, że jest για τα πανηγύρια”. Metaforycznie w języku nowogreckim πανηγύρι oznacza kłótnię, “wykład”, np. od rodziców («Κάθε φορά που ο Κώστας γυρίζει πολύ αργά στο σπίτι, έχει πανηγύρι»).

W drodze do kościoła.


Planując więc wakacje w Grecji warto mieć na uwadze nie tylko rozkład strajków organizowanych w zwiedzanej okolicy, ale również spis świąt wypadających podczas naszego urlopu. Będąc na miejscu warto zwracać uwagę na plakaty porozwieszane na budynkach – one wlasnie informują o zbliżającym sie πανηγύρι oraz o artyście, który będzie występował. Czasami jest to artysta bardzo znany w Grecji, który może koncertować nawet w małych wioskach.





Najważniejszym świętem w okresie lata jest 15 sierpnia, czyli Zaśnięcie Marii Panny. Wtedy πανηγύρια [panig’iria] są organizowane na całym obszarze kraju, najhuczniej na wyspie Karpathos.
Są też święta lokalne związane z danym terenem. Każda wioska posiada swój kościół, świątynię czy kaplicę, a imprezy są organizowane w dniu imienin patrona danego budynku. Celebracje sakralne urządza się w przeddzień święta tzw. παραμονή [paramon’i], rzadziej w danym dniu, który bardziej jest skoncentrowany na hucznych tańcach przy tradycyjnym buzuki lub klarino. Dlaczego tak się dzieje, nikt nie potrafił mi wyjaśnić. Według mnie są dwa powody, dla których większość Greków uczestniczy w liturgii w przeddzień święta. Zwykle dzien przed πανηγύρι mszę świętą organizuje się po południu a w dniu święta – rano. Ludzie przychodzący po południu prawdopodobnie chcą uniknąć palącego słońca, jakie na pewno odczują w godzinach rannych. Drugi powód to chęć uczestnictwa w tańcach, co pozwala zainteresowanym dłużej pospać i zignorować poranną msze.

Widok na świątynię.


Parę dni temu, czyli 26.07., obchodzilismy πανηγύρι w wiosce Κανδηλα (Kand’ila) na cześć świetej (Αγία) Παρασκευή (Paraskew’i). Ta Świeta kościoła greckokatolickiego, uważana za patronkę oczu, żyła w Rzymie w 2 wieku, zginęła śmiercią męczeńską. Na jej cześć postawiono niewielką świątynię 15 km na północ od Kandili, na szczycie stromego wąwozu. Bezpłodne kobiety z okolicznych wiosek wierzą w cudowny dar świętej Paraskewi. Kiedy zachodzą w ciążę, chrzczą swoje dzieci w tej światyni i nadają im imiona dla dziewczynki Paraskewi a dla chlopca Paraskewas – bardzo popularne w tej okolicy. 

Ikona Świętej Paraskewi.

Na północny wschód od kościoła znajduje się jaskinia, gdzie dawniej był erem pustelnika. W środku można podziwiać okazałe stalagmity (σταλαγμίτες) (od słowa στάλα [st’ala]– kropla) i stalaktyty (σταλακτίτες).
Jak już pisałam, większość ludzi zbiera się dzień wcześniej (25.07.). Jako że świątynia położona jest na zachodnim stoku góry, to msza jest organizowana zawsze rano, aby uniknąć slońca, ktore po godzinie 11 jest nie do zniesienia.
Pielgrzymów można juz spotkać o 5 nad ranem jak na pieszo, bez butów wychodzą w stronę kościoła biorąc ze soba dary dla Świętej. Podróż na pieszo pod stromą górę trwa okolo 2ch godzin., Niektórzy ciągną za sobą “ofiary”, czyli owce, bydlaki bądź kozy, które potem pieką na ruszcie, lub zostawiają przywiązane na placu przed światynią do dyspozycji kapłana (głównie na sprzedaż). 

Powrót do domu.

Droga...

Dla wprawnych kierowców...

...o mocnych nerwach.

Grunt to się nie zmęczyć!


Ofiary...









Jest taki zwyczaj, iż w ciągu roku, wielu Grekow prosi świętą Paraskewi o pomoc, obiecując przy tym, iż w czasie jej święta ofiarują jej jakąś konkretną rzecz (zwierzę, kawę, chleby, ciasta...) i wtedy rozdają na miejscu pielgrzymom.

Sklepik z napojami, pieniądze idą na ofiarę.



Następnie jest liturgia, mniejszość spędza ją w kościele, zwykle są to starsze panie, reszta wchodzi,aby ucałować ikonę Świętej, pomodlić się, zapalić świeczkę i złożyć ofiarę pieniężną. Po chwili wychodzi ze świątyni wracając do pieczeni, kawy frappe, bądź najnowszych wiejskich ploteczek.


Wnętrze Agia Paraskewi.

Całowanie ikony Świętej.


Podczas mszy...

Wkrótce pojawiają się pierwsi zmotoryzowani. Po mszy, ludziom wychodzacym z kościoła rozdaje się rożne potrawy przygotowane przez wiernych. Są to głównie:
1)      specjalny chleb pobłogosławiony przez kapłana (άρτος [‘artos]) który jest przygotowywany w ilości pięciu bochenków (= Jezus Chrystus pobłogosławił na pustyni pięć chlebów i je rozmnożył, aby nakarmić zgłodniały lud), krojony na kawałki (ta czynnośc jest zwana αρτοκλασία [artoklas’ia]),
2)      κόλλυβα lub σπερνά – gotowane ziarna pszenicy z cukrem, rodzynkami, orzechami, cynamonem, goździkami, sezamem, pietruszką… - podawane sa z łyżeczką w plastikowych kubkach,
3)      babki, tradycyjne greckie ciastka (głównie ραβανί) i inne.






 
Uczestnicy składają sobie życzenia: «βοήθεια σας [woithia sas] (Pomoc dla Was!)  oraz Χρόνια πολλά! (Wszystkiego najlepszego!). Po czym wracają do swoich domów świętując z rodziną, głównie podczas wystawnego obiadu, który zawiera albo pieczoną na ruszcie owcę albo kozę i stosowną muzykę.
W dzień święta Grecy całymi rodzinami idą na tańce, ale o tym w najbliższym poście.

3 komentarze:

  1. Moja córka ma na imie Paraskevi, właśnie na pamiątkę świętej Praskevi :)

    OdpowiedzUsuń
  2. :)) Πολύχρονη να είναι! Wszystkiego najlepszego! A jak urzadzilas jej imieninki?:) I jak zdolalas jeszcze dwa posty napisac? ;)

    OdpowiedzUsuń
  3. Grecja jest taka piękna, ale te drogi trochę przerażające... Chociaż pewnie można się przyzwyczaić, bo nie wyobrażam sobie, żeby za każdym razem mieć dreszcze w czasie jazdy:)

    OdpowiedzUsuń