Eureka! Znalazłam!

Legenda o tym jak zostało odkryte podstawowe prawo hydrostatyki - prawo Archimedesa, jest znana każdemu. Archimedes z Syrakuz podczas kąpieli w wannie doświadcza siły wyporu i to odkrycie tak go zachwyca, iż nie zważając na brak ubrania wybiega z wanny krzycząc…no właśnie, co? Eureka?, Heureka?, a  może coś istotniejszego niż zwykły okrzyk radości”?

W języku polskim słowo “eureka” używane jest wyłącznie metaforycznie aby ukazać entuzjazm kiedy okazuje się że rozwiązanie trudnego problemu bylo prostsze niż się spodziewaliśmy. Po polsku mowimy więc “eureka”, bądź “heureka”. W internetowych źródłach jest podana druga wersja jako ta poprawna. Słowo “eureka” uważane jest jako spolszczenie oryginalnego okrzyku Archimedesa.

“heureka! [gr., ‘znalazłem’], błędnie eureka!, znalazłem! — okrzyk Archimedesa, po odkryciu podstawowego prawa”

Źródło: http://www.pwn.pl/?module=multisearch&search=eureka

“Heureka! (nie eureka, które jest spolszczeniem)”

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Heureka

Podobnie w Grecji jako metafory używa się słów: «Eύρηκα! Eύρηκα!» (αρχ. «Εὕρηκα! Εὕρηκα!») rownież aby wyrazić radość, entuzjazm. Zwrot ten oznaczał dosłownie “Znalazlem!” od czasownika «βρίσκω» (αρχ. «εὑρίσκω») , który teraz w formie przeszłej to: «βρήκα».

εύρηκα [évrika] (άκλ.) : επιφωνηματικά για να δηλώσει ενθουσιασμό, όταν βρει κανείς κτ., συνήθ. τη λύση ενός δύσκολου προβλήματος, ή όταν έχει ξαφνικά μια έμπνευση. [λόγ. < αρχ. εὕρηκα πρκ. του εὑρίσκω (από την αναφώνηση που αποδίδεται στον Aρχιμήδη, όταν αυτός ανακάλυψε το νόμο της υδροστατικής)]

Źródło: http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%B5%CF%8D%CF%81%CE%B7%CE%BA%CE%B1&dq=

Wychodzi na to, iż podczas swojego odkrycia Archimedes nie wydał z siebie niezrozumiałego dla przeciętnego Greka zbitku liter, tylko wybiegając z wanny krzyczał we własnym języku “Znalazłem! Znalazłem!”.

I jeszcze jedna uwaga. Jeśli przyjrzymy się pisowni słów w oryginale, wydaje się jasne iż spolszczeniem okrzyku Archimedesa powinno być wyrażenie Eureka (ewentualnie “Ewrika” z akcentem na “e”), a nie Heureka jak podają niektóre źródła. Zastanawia mnie tylko etymologia tej drugiej wersji. Wikipedia podaje iż oryginalny zapis słowa «εύρηκα» wygląda nastepująco (ηὕρηκα). Czyżby obecność litery “ita” «Η,η» miała wpływ na taki, a nie inny zapis naszego okrzyku? Jeśli ktoś wie, niech mnie uświadomi. Z przyjemnością wykrzyknę wtedy “Heureka”. Póki co będę obstawała przy wersji dla mnie zdecydowanie bardziej logicznej “Eureka”.