Wokol slowa Pascha

Pare dni temu obchodzilismy najwazniejsze swieto religijne w Grecji – Wielkanoc. Jako ze jeszcze trwa 2-tygodniowa przerwa swiateczna postanowilam przedstawic slownictwo dotyczace obchodow zmarchwywstania Jezusa Chrystusa.

.Wielkanoc to po grecku Pascha lub Agio Pascha (agio – swiety). Nazwa pochodzi prawdopodobnie z jezyka hebrajskiego i oznacza “przejscie”, nawiazujace do historii narodu wybranego opisanej w Pismie Swietym. Rozne wersje slowa Pascha dla Wielkanocy sa uzywane rowniez w wielu innych jezykach (francuski, irlandzki, rosyjski, itd).

Od slowa Pascha tworzony jest przymiotnik “paschalinos”, ktory okresla rzeczy bezposrednio zwiazane z Wielkanoca, jak:

- paschalina ayga (πασχαλινα αυγα) – jajka wielkanocne,

- paschalina koulourakia (specjalne ciasteczka),

- paschalina dora (prezenty),

- paschaliatiko trapezi (πασχαλιάτικο τραπέζι), czyli posilek spozywany w Niedziele Wielkanocna, badz metaforycznie bardzo obfity posilek,

Paschalia (Πασχαλιά) to nazwa na krzak bzu, ktory kwitnie w okresie wielkanocnym, natomiast jednym z symboli wielkanocnych w Grecji obok zajaczka i jajek jest biedronka, czyli paschalitsa (πασχαλιτσα).

W jezyku nowogreckim Wielkanoc rowniez okresla sie przymiotnikiem “Lambri” co oznacza wypelniony swiatlem, badz emitujacy swiatlem.

Dzis uzywamy slowa lambriatikos (λαμπριάτικος) opisujac cos, co dotyczy Wielkanocy; jako przymiotnika lambriatikos = paschalinos np: lambriatiko aygo (λαμπριάτικο αυγό) – jajko wielkanocne, lambriatiko arni (λαμπριάτικο αρνί) – baranek wielkanocny, lambriatiki lambada (λαμπριάτικη λαμπάδα) – swieca wielkanocna.

Bardzo waznym slowem uzywanym w okresie Wielkanocy to Anastasi (Ανάσταση) - zmartwychwstanie. Slowo to jest uzywane nie tylko w odniesieniu do przywrocenia do zycia zmarlego, ale rowniez Anastaasi odnosi sie do ceremonii religijnej, ktora odbywa sie w Wielka Sobote o polnocy na czesc zmartwychwstania Chrystusa, stad Kano Anastasi (Κάνω Ανάσταση) oznacza biore udzial w tej ceremonii.

Slowa Anastasi uzywa sie rowniez w przenosni opisujac: wielkie szczescie ktore przychodzi po okresie smutku, anastasi tis fisis (ανάσταση της φύσης) – wiosna. Ze slowa Anastasi tworzy sie przymiotnik anastasimos, ktory okresla rzeczowniki majace zwiazek ze Zmartwychwstaniem Chrystysa oraz Wielkanoca.. Stad tez okreslamy liturgie (αναστάσιμη λειτουργία), powitania w okresie wielkanocnym (αναστάσιμοι χαιρετισμοί), dzwony wolajace na msze (αναστάσιμες καμπάνες), wielkanocne przyspiewki (αναστάσιμα τροπάρια), wielkanocna wiadomosc (αναστάσιμο μήνυμα). W przenosni slowa tego uzywa sie jako czyjegos odrodzenia (czlowieka badz narodu). Od slowa Anastasi tworzy sie przyslowek anastasima (αναστάσιμα) na przyklad oi kambanes ichun anastasima (οι καμπάνες ηχούν αναστάσιμα).