Zasady ortograficzne języka nowogreckiego – podstawy.

PISOWNIA RZECZOWNIKÓW

1.       Pisownia rzeczownikòw rodzaju męskiego:

a.       Rzeczowniki rodzaju męskiego kończące się na “os” piszemy literą “omikron” – «ο». W liczbie mnogiej piszemy “oi” – «οι».

·   przykład:  ο λαγός – οι λαγοί [zając – zające]

·   ο κήπος – οι κήποι [ogròd – ogrody]

b.      Rzeczowniki rodzaju męskiego kończące się na “is” piszemy literą “ita” – «η». W liczbie mnogiej piszemy “es” – «ες».

·   przykład: ο ναύτης – οι ναύτες [żeglarz – żeglarze]

·   ο μαθητής – οι μαθητές [uczeń – uczniowie]

2.       Pisownia rzeczownikòw rodzaju żeńskiego:

a.       Rzeczowniki rodzaju żeńskiego kończące się na “i”, piszemy literą “ita” – «η».

·   przykład: η φωνή [głos]

·   η βροχή [deszcz]

b.      Rzeczowniki rodzaju żeńskiego kończące się na literę “o” piszemy grecką “omega” – «ω».

·   przykład: η Φρόσω [imię żeńskie – Froso od Efrosini]

·   η Δέσπω [imię żeńskie Despo od Despina]

c.       Rzeczowniki rodzaju żeńskiego kończące się na “issa” piszemy dwiema literami “sigma” – «ισσα».

·   przykład: η μέλισσα [pszczoła]

·   η γειτόνισσα [sąsiadka]

·   WYJĄTEK: η Λάρισα [Larisa – miasto]

3.       Pisownia rzeczownikòw rodzaju nijakiego:

a.       Rzeczowniki rodzaju nijakiego kończące się na “o” piszemy literą “omikron” – «ο».

·   przykład: το βιβλίο [książka]

·   το θρανίο [szkolna ławka]

b.      Rzeczowniki rodzaju nijakiego kończące się na “os” w liczbie mnogiej piszemy grecką literą “ita” – «η».

·   przykład: το δάσος – τα δάση [las – lasy]

·   το κράνος – τα κράνη [kask – kaski]

c.       Rzeczowniki rodzaju nijakiego kończące się na “i” piszemy grecką literą “jota” – «ι».

·   przykład: το λουλούδι [kwiat]

·   το βιολί [skrzypce]

·   WYJĄTEK: το βράδυ (wieczòr), το δάκρυ (łza), το δόρυ (włòcznia), το δίχτυ (sieć), το οξύ (kwas), το στάχυ (kłos).

PISOWNIA PRZYMIOTNIKÓW

4.        

a.       Przymiotniki, ktòre kończą się na “eos” piszemy – «αιος»

·   przykład: ωραίος [ładny]

·   γενναίος [odważny]

·   WYJĄTEK: νέος [młody]

b.      Przymiotniki kończące się na “ios” piszemy – «ειος»

·   przykład: αστείος [zabawny]

·   ανδρείος [męski, dzielny, waleczny]

·   WYJĄTEK: κρύος [zimny], γελοίος [robiący z siebie błazna, pajaca]

c.       Większość przymiotnikòw, ktòre kończą się na “imos”, “inos”, “ikos” piszemy grecką literą “jota”: «ιμος», «ινος», «ικος»

·   przykład: νόστιμος [smaczny]

·   κόκκινος [czerwony]

·   φιλικός [przyjazny]

PISOWNIA CZASOWNIKÓW

5.        

a.       Czasowniki, ktòre zakończone są na “o” (bezokoliczniki, lub czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego) piszemy grecką literą “omega” – «ω»

·   przykład: γράφω [pisać]

·   παίζω [bawić się, grać]

b.      Czasowniki kończące się na “ono” piszemy greckimi “omega” – «ωνω»

·   przykład: απλώνω [rozprzestrzeniać, wywieszać]

·   μεγαλώνω [rosnąć]

c.       Czasowniki, ktòre kończą się na “eno” piszemy literami «αι»

·   przykład: μπαίνω [wchodzić]

·   βγαίνω [wychodzić]

·   WYJĄTEK: μένω [mieszkać], δένω [wiązać], πλένω [prać]

d.      Czasowniki, ktòre kończą się na “izo” piszemy grecką literą “jota” – «ι»

·   przykład: ποτίζω  [podlewać]

·   σκαλίζω [zagłębiać się]

·   WYJĄTEK: δανείζω [pożyczać], δακρύζω [łzawić], κελαρύζω [szemrać], πήζω [zsiadać się, krzepnąć], πρήζω [nadąć sie, puchnąć], αθροίζω [sumować, dodawać]

e.      Czasowniki, ktòre kończą się na “ewo” piszemy literami epsilon + ipsilon - «ευ»

·   przykład: μαζεύω [zbierać], χορεύω [tańczyć], προστατεύω [chronić]

·   WYJĄTEK: κλέβω [kraść]

f.        Czasowniki w czasie teraźniejszym (ενεστώτας) w stronie biernej (kończące sie na –me (-μαι) oraz czasowniki w czasie przeszłym niedokonanym (εξακολουθηκός μέλλοντας) we wszystkich osobach liczby pojedynczej (-ja, -ty, -on -> -εγώ, -εσύ, -αυτός) i w trzeciej osobie liczby mnogiej (-oni -> -αυτοί), piszemi literami “alfa” + “jota” – «αι».

·   przykład: εγώ έρχομαι [ja przychodzę], εσύ έρχεσαι [ty przychodzisz], αυτός έρχεται [on przychodzi], εμείς ερχόμαστε [my przychodzimy], εσείς ερχόσαστε [wy przychodzicie], αυτοί έρχονται [oni przychodzą].

6.       PISOWNIA IMIESŁOWÓW

a.       Imiesłowy w stronie czynnej, kończące się na –ondas (-οντας, -ώντας) piszemy literą “omikron” kiedy akcent nie pada na –ontas

·   przykład: παίζοντας  [grając], φωνάζοντας [krzycząc]

b.      piszemy literą “omega” kiedy akcent pada na –ώ

·   przykład: μιλώντας [mòwiąc], χτυπώντας [uderzając], ρωτώντας [pytając,] γελώντας [śmiejąc się], τραγουδώντας [śpiewając]

c.       Imiesłowy w stronie biernej, kończące się na –menos (-μένος), -meni (-μένη), -meno (-μένο), piszemy dwiema literami “mi” - «μμ», kiedy w czasowniku występują litery: π, β, φ, πτ

·   przykład: κρύβω [chować] – κρυμμένος

·   καλύπτω [zakrywać] – καλυμμένος

·   βάφω [malować]- βαμμένος

7.       WIELKĄ LITERĄ PISZEMY

a.       Imiona i nazwiska ludzi: Βασίλης, Αντώνης, Ελένη, Βασιλειάδης, Δημητριάδης

b.      Imiona własne zwierząt i rzeczy: Πιστός [pies], Αβέρωφ [grecki krążownik pancerny], Απόλλων [statek kosmiczny].

c.       Nazwy geograficzne , nazwy miejsc: Ελλάδα, Πολωνία (państwa); Αθήνα, Βαρσοβία (miasta); Θράκη, Θεσσαλία (regiony); Όλυμπος (nazwy gòr); Αλιάκμονας, Βιστούλας (nazwy rzek); Σαρωνικός, Κορινθιακός (zatoki); Γραβιά (wioski); Κυψέλη (dzielnice)

d.      Nazwy mieszkańcòw krajòw, regionòw, miast, dzielnic i wsi: Έλληνας [Grek], Πολωνός [Polak], Γάλλος [Francuz], Ιταλός [Włoch], Αθηναίος [Ateńczyk], Ηπειρώτης [mieszkaniec Epiru], Χιώτης [mieszkaniec wyspy Chios]

e.      Nazwy dni tygodnia i miesiąca: Κυριακή [niedziela], Δευτέρα [poniedziałek], Ιανουάριος [styczeń], Μάρτιος [marzec]

f.        Nazwy świąt, dni, okresòw świątecznych: Πάσχα [Wielkanoc], Χριστούγεννα [Boże Narodzenie], Σαρακοστή [Wielki Post]

g.       Wyrazy: Θεός [Bòg], Χριστός [Chrystus], Παναγία [Matka Boska], Άγιο Πνεύμα [Duch Święty] i synonymy tych wyrazòw: Πανάγαθος, Παντοδύναμος [Wszechmogący], Θεία Πρόνοια [Opatrzność Boska], Μεγαλόχαρη

h.      Nazwy dzieł literackich i dzieł sztuki: Ιλιάδα [Iliada], Οδύσσεια [Odyseja], Η Φόνισσα του Παπαδιαμάντη [Morderczyni Papadiamantisa], Παρθενώνας [Partenon], Το Κρυφό Σχολείο του Γύζη ["Sekret szkoły" obraz Gizisa]

i.         Tytuły honorowe: ο Υψηλότατος [Wasza Wysokość], ο Μακαριότατος [Wielce Błogosławiony], ο Εξοχότατος [Wasza Ekscelencjo]

j.        Hasła, idee jak: Δίκαιο [Prawo], Ελευθερία [Wolność], Πολιτεία [Państwo]

8.       MAŁĄ LITERĄ PISZEMY

a.       Przymiotniki utworzone od nazw własnych i narodowości: Όμηρος – ομηρική ποίηση [Homer - poezja Homera], Χριστούγεννα – χριστουγεννιάτικο δέντρο [Boże Narodzenie - bożonarodzeniowe drzewko], Σαρακοστή – σαρακοστιανό φαγητό [Wielki Post - jedzenie wielkopostne], Γάλλος – γαλλικά κρασιά [Francuz - francuskie wina], Έλληνας – ελληνικά καπνά [Grek - grecki tytoń]

b.       Przymiotniki oznaczające wyznawcòw religii: χριστιανός [chrześcijanin], βουδιστής [buddysta], μωαμεθανός [muzułmanin]

PODOBNE POSTY:

 Czasy gramatyczne w języku nowogreckim

 Ενεστώτας – czas teraźniejszy